Posts by Andrzej Bartkowski

Uprawnienia wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o., czyli co może wspólnik mniejszościowy?

Wspólnicy mniejszościowi często przekonują się o tym, że nie mają realnego wpływu na sposób w jaki prowadzone są sprawy spółki. Nie zawsze oznacza to jednak, że są oni na przegranej pozycji – prawo przyznaje im bowiem szereg instrumentów do obrony swoich praw. Ponadto, dobrze skonstruowana umowa spółki może przewidywać dodatkowe zabezpieczenia dla wspólników mniejszościowych na wypadek sporu w spółce.

Prawo żądania zwołania zgromadzenia wspólników

Wspólnik posiadający co najmniej 1/10 kapitału zakładowego spółki może żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia. Posiadanie 1/20 kapitału zakładowego wystarczy natomiast do żądania umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników. Oczywiście należy mieć świadomość, że w razie obecności na takim zgromadzeniu pozostałych wspólników, wskazane większości nie pozwolą wspólnikowi mniejszościowemu samodzielnie przegłosować wnioskowanych uchwał.

Zaskarżanie uchwał zgromadzenia wspólników – co może wspólnik?

Jeżeli wspólnik mniejszościowy zagłosuje przeciw uchwale zgromadzenia wspólników spółki z o.o. i wniesie wobec niej sprzeciw do protokołu, to może wytoczyć powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały bądź jej uchylenie. Przesłanką do wniesienia takiego powództwa może być sprzeczność uchwały z przepisami ustawowymi, umową spółki, bądź dobrymi obyczajami. Więcej na temat zaskarżania uchwał przeczytasz w artykule Zaskarżenie uchwały zgromadzenia wspólników opublikowanym na naszym portalu Doradzamy.to.

Uprawnienia wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o., czyli co może wspólnik mniejszościowy?

Prawo do kontroli w spółce

Wspólnik mniejszościowy w spółce z o.o. może przeglądać dokumenty i księgi spółki, jak również sporządzać bilans dla własnego użytku. Są to uprawnienia, które pozwalają „patrzeć na ręce” członkom zarządu. Więcej na temat prawa kontroli możesz dowiedzieć się z artykułu Dostęp do dokumentów spółki z o.o. – narzędzie kontroli dla mniejszościowego wspólnika.

Badanie działalności spółki przez biegłego rewidenta

Przy konstruowaniu umowy spółki warto zadbać, aby zabezpieczyć pozycję mniejszościowego wspólnika w sposób szerszy niż wynikający z przepisów prawa, na przykład zabezpieczając wspólnika przed rozwodnieniem udziałów, o którym piszemy w artykule Rozwodnienie udziałów – czym jest i jak się przed nim chronić? Z tego względu, już na etapie negocjowania umowy spółki warto skorzystać z pomocy prawnika mającego doświadczenie w sporach wspólników.

Odpowiednie skonstruowanie umowy spółki

Przy konstruowaniu umowy spółki warto zadbać, aby zabezpieczyć pozycję mniejszościowego wspólnika w sposób szerszy niż wynikający z przepisów prawa. Z tego względu, już na etapie negocjowania umowy spółki warto skorzystać z pomocy prawnika mającego doświadczenie w sporach wspólników.

Do kwestii, które warto szczegółowo uregulować w umowie spółki, należy m.in. wskazanie zasad opuszczenia spółki, zasad podejmowania uchwał oraz zakresu obowiązków wspólników. Więcej na ten temat przeczytasz na naszym portalu Doradzamy.to w artykule Unikaj sporów wspólników – o czym pamiętać przed założeniem spółki?

Jeżeli chcesz wiedzieć jakich błędów uniknąć przy sporządzaniu umowy spółki, zapoznaj się z naszym artykułem na portalu spolkazoo.net 8 najczęściej popełnianych błędów przy tworzeniu umowy spółki z o.o.

Marcin Tomczak

Nieuczciwy wspólnik – jakie kroki podjąć, aby uchronić się przed skutkami jego działań?

Przyczyną powstania konfliktu w wielu spółkach jest brak lojalności jednego ze wspólników i podejmowanie przez niego działań skutkujących powstaniem szkody po stronie spółki, a w konsekwencji pozostałych wspólników. Jakie kroki może w takim przypadku podjąć pokrzywdzony wspólnik?

1. Uzyskaj dostęp do dokumentów spółki

Pierwszym krokiem w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie, że jeden ze wspólników działa w sposób nieuczciwy jest skompletowanie i przeanalizowanie dokumentacji spółki. W dokumentach spółki często można znaleźć dowody na nielojalne postępowanie wspólnika.

2. Wezwij wspólnika do wyjaśnień

Jeśli w dokumentach spółki nie ma informacji, które rozwiałyby wątpliwości co do uczciwości wspólnika, można go wezwać do złożenia wyjaśnień. Jeśli wyjaśnienia wspólnika będą wiarygodne, konflikt w spółce może się zakończyć już na tym etapie.

3. Sprawdź, czy wspólnik nie prowadzi działalności konkurencyjnej

Zdarza się, że nieuczciwy wspólnik wykorzystuje informacje o spółce do założenia konkurencyjnej firmy o podobnym profilu działalności. Warto sprawdzić w rejestrze przedsiębiorców i zapytać kontrahentów, czy wspólnik nie jest zaangażowany w tego typu przedsięwzięcia.

Więcej na temat prowadzenia działalności konkurencyjnej przeczytasz na naszym portalu Doradzamy.to w artykule Czy konflikt wspólników zagraża zachowaniu tajemnicy przedsiębiorstwa? oraz na naszym portalu spolkazoo.net w artykule Czy wspólnicy spółki z o.o. mogą prowadzić działalność konkurencyjną wobec spółki?

4. Zastanów się nad złożeniem pozwu o wyłączenie nieuczciwego wspólnika

W sytuacji, gdy działania nieuczciwego wspólnika poważnie utrudniają funkcjonowanie spółki, możesz rozważyć złożenie pozwu o wyłączenie wspólnika. Sąd może wyłączyć wspólnika ze spółki wówczas, gdy przemawia za tym ważny powód. Więcej na temat wyłączenia wspólnika możesz przeczytać na naszym portalu Doradzamy.to w artykule Wyłączenie wspólnika ze spółki – co może być ważnym powodem?

Znajdź dobrego doradcę

Aby ustalić skuteczną strategię działań wobec nieuczciwego wspólnika, warto skorzystać z pomocy doświadczonego specjalisty z zakresu prawa spółek. O tym dlaczego w obliczu toczącego się w spółce konfliktu warto skorzystać z doradztwa prawnego piszemy na naszym portalu Doradzamy.to w artykule Konflikt w spółce – znajdź dobrego doradcę!

Martyna Kunke

Zaskarżanie uchwał – wnioski z II wydania Raportu „Spory wspólników”

Czasem konfliktu w spółce nie sposób uniknąć. Skonfliktowani wspólnicy coraz częściej decydują się na przeniesienie sporu korporacyjnego na wokandę sądową.

Właśnie z tego powodu już drugi raz zbadaliśmy, w jaki sposób kształtuje się praktyka orzecznicza sądów w zakresie spraw związanych ze sporami w spółkach. Dziś rezultaty prowadzonych przez nas badań dostępne są m.in. na portalu Doradzamy.to w drugiej edycji Raportu „Spory wspólników”

Stwierdzenie nieważności uchwały a jej uchylenie

Aż 415 wyroków, które zostały przez nas przeanalizowane, dotyczyło zaskarżania uchwał. Istnieją dwie możliwości zaskarżania uchwał. W zależności od stwierdzonych uchybień można wnieść o stwierdzenie nieważności uchwały lub o jej uchylenie.

Stwierdzenie nieważności uchwały:

w celu wniesienia o stwierdzenie nieważności uchwały, należy wykazać, że jest ona sprzeczna z ustawą. Uchwała może być sprzeczna nie tylko z przepisami Kodeksu spółek handlowych, ale także z przepisami innych ustaw,
powództwo należy wnieść w terminie sześciu miesięcy od otrzymania wiadomości o uchwale, jednak nie później niż w terminie trzech lat od dnia podjęcia uchwały.

Uchylenie uchwały:

wniesienie o uchylenie uchwały wymaga wykazania, że jest ona sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika,
powództwo należy wnieść w terminie miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, jednak nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały.

Kto może zaskarżyć uchwałę?

Prawo do zaskarżenia uchwały, zarówno w przypadku stwierdzenia nieważności uchwały, jak i jej uchylenia, mają następujące podmioty:

zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna w przypadku spółki z o.o. oraz członkowie tych organów,
wspólnik lub akcjonariusz, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu,
wspólnik lub akcjonariusz bezzasadnie niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu,
wspólnik lub akcjonariusz, który nie był obecny na zgromadzeniu, w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad,
w przypadku pisemnego głosowania – wspólnik spółki z o.o., który został pominięty przy głosowaniu, lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne, albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.

Co istotne, do złożenia pozwu w sprawie dotyczącej zaskarżenia uchwały nie jest konieczne posiadanie określonej liczby udziałów. Jest to zatem skuteczny środek, który może być wykorzystany przez wspólnika mniejszościowego w konflikcie ze wspólnikiem posiadającym większość udziałów i przyczynić się do respektowania praw mniejszościowego wspólnika w spółce. Więcej o tym, jak w praktyce wygląda zaskarżanie uchwał, można przeczytać na portalu Doradzamy.to w artykule Zaskarżenie uchwały zgromadzenia wspólników.

Jakie uchwały najczęściej podlegają zaskarżeniu?

Z II edycji naszego Raportu o sporach wspólników wynika, że:

46% przeanalizowanych przez nas wyroków w sprawach dotyczących zaskarżania uchwał dotyczyło sporów związanych z podziałem zysku, dopłatami, umorzeniem lub sprzedażą udziałów,
25% wyroków dotyczyło konfliktów w organach spółki, sporów kompetencyjnych oraz konfliktów na linii zarząd-wspólnicy,
14% wyroków spowodowanych było konfliktem dotyczącym zatwierdzenia roku obrotowego lub udzielenia absolutorium,
11% wyroków dotyczyło dysponowania majątkiem spółki,
4% wyroków dotyczyło ustalania wynagrodzenia dla członków zarządu.

Okazuje się zatem, że – podobnie jak w przypadku pierwszej edycji naszego Raportu – najczęstszym powodem konfliktów prowadzących do zaskarżenia uchwał są kwestie bezpośrednio związane z finansami. Takie sprawy to na przykład te związane z dysponowaniem majątkiem spółki, podziałem zysku, dopłatami oraz wynagrodzeniem zarządu. Wiele spośród analizowanych wyroków z zakresu zaskarżania uchwał dotyczyło uchwał mających na celu pozbawienie mniejszościowego wspólnika dywidendy poprzez ciągłe przekazywanie wypracowanego przez spółkę zysku na kapitał zapasowy. Zaskarżane uchwały dotyczyły także nakładania na mniejszościowego wspólnika przekraczających jego możliwości zobowiązań finansowych w postaci dopłat.

Zaskarżanie uchwał także dla mniejszościowego wspólnika może być skutecznym instrumentem do podważenia uchwał dotyczących dysponowania majątkiem spółki. W spółkach kapitałowych, w których zawieranie umów należy do kompetencji zarządu, wspólnicy mniejszościowi nie mają zazwyczaj wpływu na to, jakie umowy i na jakich warunkach są zawierane przez spółkę. Nie oznacza to jednak, że zarząd ma pełną swobodę – niektóre kwestie wymagają bowiem uzyskania zgody wspólników. Nawet jeśli uchwała zgromadzenia wspólników wyrażająca zgodę na dokonanie danej czynności została podjęta bez zgody mniejszościowego wspólnika, może on ją zaskarżyć.

Ponownie, wiele spośród przeanalizowanych przez nas wyroków dotyczyło zaskarżenia uchwał przez wspólnika mniejszościowego, którego prawa w spółce nie były respektowane przez pozostałych wspólników. Do takich przypadków zalicza się uchylenie uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego spółki w sytuacji, gdy zarząd notorycznie odmawiał wspólnikowi mniejszościowemu dostępu do dokumentów kluczowych do oceny sytuacji spółki.

Z naszego Raportu o sporach wspólników wynika, że średni czas trwania postępowania przed sądami okręgowymi w sprawach zaskarżania uchwał wyniósł około 13 miesięcy (a więc średnio o 4 miesiące więcej, niż w przypadku poprzedniego Raportu), podobnie w sądach apelacyjnych – czas trwania postępowania wynosił średnio 13 miesięcy, czyli o miesiąc dłużej, niż miało to miejsce w przypadku spraw w latach ubiegłych.

Natalia Chruścicka

W jaki sposób sądy rozstrzygają konflikty między wspólnikami?

To już druga edycja raportu o sporach wspólników. W nowym, zaktualizowanym raporcie przeanalizowaliśmy ponad 500 orzeczeń, żeby ustalić, w jaki sposób sądy rozstrzygają konflikty między wspólnikami.

Czy zawsze warto iść do sądu?

Każda spółka prędzej czy później narażona jest na sytuacje, w których między wspólnikami dojdzie do konfliktu. Przyczyną rozłamu mogą stać się nawet z pozoru drobne sprawy. W najlepszym przypadku uda się je rozwiązać na drodze do porozumienia, ale czasem znajdą swój finał także w sądzie. To drugie rozwiązanie jest szczególnie korzystne dla wspólników mniejszościowych, dla których negocjacje z większościowym wspólnikiem mogą często kończyć się niepowodzeniem.

Linia orzecznicza – jak orzekają sądy w sprawach dotyczących sporów wspólników?

Przed skierowaniem sprawy do sądu dobrze jest sprawdzić, jak orzekają sądy oraz jak długo potrwać może postępowanie. Aby odpowiedzieć na to pytanie, w drugiej edycji raportu przeanalizowaliśmy ponad 500 wyroków. Druga edycja raportu to podstawa do oceny tego, jak wygląda linia orzecznicza w sądach rejonowych, okręgowych i apelacyjnych w sprawach o zaskarżenie uchwał, wyłączenie wspólnika, rozwiązanie spółki oraz udostępnianie dokumentów spółki z o.o. II wydanie raportu o sporach wspólników może stanowić podstawę do ustalenia jakie działania powinien podjąć wspólnik mniejszościowy, aby zakończyć z korzyścią konflikt w spółce.

POBIERZ RAPORT >>>

Brak wypłaty dywidendy w spółce osobowej – jak z tym walczyć?

Co do zasady każdy ze wspólników w spółce osobowej ma prawo do „dywidendy”, czyli udziału w zysku wypracowanym przez spółkę. O jej wysokości decydują zapisy umowy spółki, a w przypadku ich braku – przepisy Kodeksu spółek handlowych.

Prawo do „dywidendy” w spółce osobowej – komu przysługuje i kiedy powstaje?

Prawo wspólnika spółki osobowej do wypłaty zysku powstaje z końcem roku obrotowego spółki – czyli z reguły z końcem roku kalendarzowego. W przypadku spółki osobowej wypłata „dywidendy” nie jest uzależniona od podjęcia przez wspólników uchwały o przeznaczeniu zysku do wypłaty. Co w takim razie należy zrobić, by cieszyć się korzyściami finansowymi z tytułu uczestnictwa w spółce? Wspólnik, który chciałby doprowadzić do wypłaty przysługującego mu zysku, powinien po prostu zgłosić takie żądanie do spółki.

W Kodeksie spółek handlowych brak jest przepisów określających termin wypłaty „dywidendy”. Kwestia ta może zostać uregulowana w umowie spółki bądź pozostawiona do określenia w uchwale wspólników. W razie braku jakichkolwiek postanowień w kwestii terminu wypłaty „dywidendy” wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po wezwaniu spółki do zapłaty.

Kiedy wypłata zysku nie będzie możliwa?

Wypłata „dywidendy” nie będzie możliwa, jeśli spółka nie osiągnie w danym roku obrotowym zysku lub gdy wspólnicy podejmą decyzję o innym przeznaczeniu zysku. W takiej sytuacji żądanie wspólnika będzie bezskuteczne.

W sytuacji sporu wspólników możliwa jest sytuacja, w której pozostali wspólnicy celowo zatrzymują zysk w spółce i z premedytacją podejmują decyzję o jego alternatywnym przeznaczeniu. Czy zmarginalizowany wspólnik może wymusić zrealizowanie jego prawa do uczestnictwa w zysku?

Brak wypłaty „dywidendy” – jak z tym walczyć?

W sytuacji, gdy spółka nie wypłaca należnego zysku, pomimo skierowania wezwania do zapłaty, wspólnik może skierować sprawę do sądu. W pozwie wspólnik powinien wykazać, jaka kwota zysku przysługuje mu za dany rok obrotowy.

Bardziej skomplikowana jest sytuacja, w której została podjęta uchwała o przekazaniu zysku na inny cel. W takim przypadku, wspólnik może skorzystać z prawa do zaskarżenia uchwały. Samo zaskarżenie uchwały nie powoduje wstrzymania jej wykonania, ale może stanowić środek do jej podważenia, a także narzędzie nacisku podczas prowadzonego sporu wspólników. Więcej o zaskarżaniu uchwał przeczytasz w artykule Czy istnieje możliwość zaskarżenia uchwał wspólników? opublikowanym na portalu Doradzamy.to.

Natalia Chruścicka

Mediacja – sposób na rozwiązanie konfliktu wspólników bez udziału sądu

Konflikt wspólników niemal zawsze znajduje negatywne przełożenie na sytuację spółki. Toczący się w spółce spór może doprowadzić do zablokowania możliwości podejmowania kluczowych decyzji, co z kolei może doprowadzić do utraty wysokiej pozycji firmy na rynku. Rozwiązanie toczącego się w spółce sporu jest zatem w interesie zarówno samych wspólników, jak i spółki. W sytuacji sporu w spółce warto rozważyć skorzystanie z mediacji.

Czym jest mediacja?

Mediacja jest alternatywną metodą rozwiązywania sporów (ADR), w której osoba trzecia (mediator) pomaga stronom konfliktu dojść do porozumienia. Celem mediacji jest wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego dla wszystkich stron sporu. Aby było to możliwe, proces mediacji powinien być oparty na kilku podstawowych zasadach:

zasada dobrowolności – dobrowolność jest cechą odróżniającą mediację od postępowania sądowego. Strona konfliktu może już na początku odmówić udziału w mediacji, a także zrezygnować z mediacji na każdym jej etapie,
zasada bezstronności mediatora – bezstronność mediatora powinna się przejawiać w równym traktowaniu stron konfliktu i braku stronniczości. Mediator powinien niezwłocznie ujawnić stronom okoliczności, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do jego bezstronności,
zasada poufności – celem tej zasady jest zapewnienie stronom konfliktu możliwości otwartego formułowania żądań i składania oświadczeń. Zasada poufności przejawia się w dwóch aspektach: wyłączenia jawności postępowania mediacyjnego oraz obowiązku zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w wyniku mediacji.

Zalety mediacji

Podstawową zaletą mediacji jest możliwość rozwiązania sporu szybciej niż w drodze postępowania sądowego. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości, około 60 % mediacji w sprawach gospodarczych w 2018 roku zakończyło się w ciągu maksymalnie 3 miesięcy. Oczywiście nie wszystkie z tych mediacji skutkowały rozwiązaniem sporu, jednak nawet jeśli próba mediacji była nieskuteczna i w ostateczności strony zdecydowały się aby sprawę rozstrzygnął sąd, to mediacja nie przedłużyła znacznie postępowania.

Z uwagi na to, że w przypadku mediacji to same strony kształtują postanowienia ugody, skonfliktowane strony mają większy wpływ na sposób zakończenia sporu. Osiągnięte porozumienie może w kompleksowy sposób regulować sporne kwestie, co z kolei może przyczynić się do trwałego uregulowania relacji między stronami. Dzięki temu, że strony same określają treść wiążącego ich porozumienia, istnieje większa szansa, że będą one przestrzegać wiążących je postanowień.

W przypadku konfliktu wspólników w spółce, mediacja pozwala na rozwiązanie sporu w poufności wobec pracowników i kontrahentów. Jest to istotna zaleta w porównaniu do postępowania sądowego, gdzie pracownicy mogą zostać wezwani na świadków, co często przekłada się na złą atmosferę w firmie. Proces sądowy jest także często niepokojącym sygnałem dla kontrahentów spółki, którzy mogą być zaniepokojeni o jej dalsze funkcjonowanie.

Więcej na temat alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR) przeczytasz na naszym portalu Doradzamy.to w artykule Konflikt wspólników nie zawsze musi skończyć się w sądzie! Jakie są alternatywne sposoby rozwiązywania sporów?

Tomasz Rutkowski, Martyna Kunke

„Sprzedam udziały w spółce z o.o.”, czyli jak przygotować się do wyjścia ze spółki

„Sprzedam udziały w spółce z o.o.” – takie ogłoszenia coraz częściej pojawiają się na portalach internetowych. Perspektywa wejścia do już funkcjonującej spółki bywa bardzo atrakcyjna dla potencjalnych inwestorów. Warto jednak pamiętać, że obrót udziałami ograniczony jest zarówno przez przepisy Kodeksu spółek handlowych, jak i wewnętrzne regulacje.

W jakiej formie następuje zbycie udziałów?

Najczęstszą formą zbycia udziałów jest umowa sprzedaży, ale nie jest to jedyne rozwiązanie. Obrót udziałami możliwy jest także na przykład na skutek darowizny. Niezależnie od wybranego rozwiązania należy pamiętać o tym, że zbycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga zachowania formy pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami.

Najważniejsza jest wycena

Przed wrzuceniem ogłoszenia „sprzedam udziały” najważniejsze jest dokonanie ich prawidłowej wyceny – dzięki temu uda się uniknąć niepotrzebnego stresu i uzyskać możliwe najlepszą cenę od potencjalnego nabywcy. O tym, jak skutecznie wycenić udziały, przeczytać można w artykule Wycena spółki – podstawa do ustalenia strategii w sporze ze wspólnikiem.

Mając wiedzę na temat wartości swoich udziałów wspólnik mniejszościowy może podjąć kolejne kroki zmierzające do sprzedaży udziałów. Przede wszystkim na podstawie wyceny udziałowiec może ocenić, czy spółka lub pozostali wspólnicy będą w stanie wykupić w danym czasie jego udziały.

Ograniczenia zbycia udziałów

Umowa spółki często wprowadza ograniczenia dotyczące możliwości zbycia udziałów. Powszechne są zapisy, na mocy których pozostałym wspólnikom przysługuje prawo pierwokupu, albo które wprowadzają obowiązek uzyskania zgody wszystkich pozostałych wspólników na rozporządzenie udziałami. W związku z tym niezwykle ważne jest, by przed rozpoczęciem procedury sprzedaży dokładnie przeanalizować treść umowy spółki pod kątem potencjalnych ograniczeń.

Właściwe przygotowanie do procesu sprzedaży udziałów, obejmujące między innymi rzetelną wycenę i analizę ograniczeń, pozwoli maksymalnie skrócić proces potrzebny na rozporządzenie swoimi udziałami.

Jeżeli zastanawiasz się nad sprzedażą udziałów w spółce z o. o. i chcesz wiedzieć co powinna zawierać umowa sprzedaży udziałów zapoznaj się z naszym artykułem na portalu spolkazoo.net Umowa sprzedaży udziałów spółki z o.o. – co warto w niej uregulować?

Dodatkowo, aby wiedzieć jak dopełnić formalności związanych z transakcją, zobacz artykuł na portalu spolkazoo.net Sprawdź jak zgłosić sprzedaż udziałów, powołanie prokurenta lub członka organu w sp. z o.o. przez PRS

Natalia Chruścicka

Czy obecność akcjonariusza mniejszościowego na walnym zgromadzeniu jest istotna?

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 6 czerwca 2018 r. (sygn. akt. III CSK 403/16) wskazał, że prawo akcjonariuszy do udziału w walnym zgromadzeniu nie sprowadza się tylko do oddawania głosów za lub przeciw uchwale, ale obejmuje również prawo zabierania głosu w dyskusji, której wynik może przesądzić o rezultatach głosowania. To ważne rozstrzygnięcie, które zapewnia mniejszościowym wspólnikom właściwą ochronę ich praw.

Sąd Najwyższy oceniał sytuację, w której – po ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym przymusowego wykupu akcji akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego – osoby reprezentujące akcjonariusza mniejszościowego nie zostały wpuszczone na walne zgromadzenie akcjonariuszy (więcej o samej procedurze przymusowego wykupu akcjonariuszy przeczytasz na portalu Doradzamy.to w artykule Przymusowy wykup akcjonariuszy – bezwzględne narzędzie eliminacji niechcianych wspólników?).

W powyższej sytuacji pokrzywdzony wspólnik mniejszościowy wskazał, że podjęte przez walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały są nieważne. Wszystko przez to, że uchwała została podjęta sprzecznie z prawem – to jest w sytuacji, w której akcjonariusz nie miał możliwości zrealizować przysługującego mu prawa głosu.

Art. 425 § 1 KSH – treść uchwały czy procedura jej podjęcia?

Pokrzywdzony akcjonariusz mniejszościowy powołał się na treść art. 425 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym wspólnikowi mniejszościowemu przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia jeżeli uchwała jest sprzeczna z ustawą.

Sąd Najwyższy wskazał, że co prawda z dosłownego brzmienia przepisu można wnioskować, iż sprzeczność z ustawą odnosi się wyłącznie do treści uchwały, jednak nie jest to jedyna przesłanka do stwierdzenia, że uchwała jest nieważna. Zgodnie z uzasadnieniem wyroku Sądu Najwyższego jako sprzeczność z ustawą można zakwalifikować także sytuację, w której doszło do naruszenia przepisów określających sposób podejmowania uchwał, o ile naruszenie to miało wpływ na treść podjętej uchwały. Niedopuszczenie do udziału w zgromadzeniu mniejszościowego akcjonariusza zalicza się właśnie do tego rodzaju naruszeń.

Akcjonariusz mniejszościowy ma wpływ na przebieg głosowania

Nie da się wprawdzie przewidzieć, jaka byłaby treść uchwały podjętej na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, gdyby uczestniczył w nim nieobecny akcjonariusz. Należy jednak podobnie jak Sąd Najwyższy przyjąć, że rola każdego akcjonariusza na walnym zgromadzeniu nie sprowadza się wyłącznie do głosowania za lub przeciw uchwale. Rolą akcjonariusza jest bowiem również udział w dyskusji, której przebieg może mieć realny wpływ na wynik głosowania.

Argument ten wydaje się być tym bardziej trafny, że przedmiotem walnego zgromadzenia, którego przebieg badał Sąd Najwyższy, było zatwierdzenie sprawozdania finansowego oraz udzielenie absolutorium członkom zarządu. Oczywistym jest więc, że w sytuacji, gdy decyduje się o ocenie prawidłowości albo nieprawidłowości wykonywania przez zarząd swoich obowiązków, istotne są spostrzeżenia wszystkich akcjonariuszy – nie tylko tych większościowych.

Więcej na temat uprawnień przysługujących akcjonariuszom mniejszościowym w przypadku walnego zgromadzenia można znaleźć w artykule Wpływ akcjonariuszy mniejszościowych na porządek obrad walnego zgromadzenia

Natalia Chruścicka

Zaskarżanie uchwał – wnioski z I wydania raportu „Spory wspólników”

W początkowej fazie rozwoju spółki, współpraca między wspólnikami rozwija się prawidłowo. Wspólnicy mają wspólną wizję rozwoju spółki i budowania jej pozycji na rynku. Niekiedy jednak dochodzi do sytuacji, w której ich wspólny cel zaczyna się rozmijać. Taka sytuacja często prowadzi do pokrzywdzenia mniejszościowego wspólnika w spółce. Mniejszościowy wspólnik nierzadko staje się „więźniem” spółki, a jedynym sposobem na rozwiązanie konfliktu wspólników staje się skierowanie sprawy na drogę sądową. W tej sytuacji los mniejszościowego wspólnika, a często nawet całej spółki uzależniony jest od wyroku sądu.

Zdecydowaliśmy się zbadać, w jaki sposób kształtuje się praktyka orzecznicza sądów w zakresie spraw związanych ze sporami w spółkach – rezultaty naszej pracy opisaliśmy w raporcie „Spory wspólników”.

Stwierdzenie nieważności uchwały a jej uchylenie

Aż 222 przeanalizowane przez nas wyroki w sprawach związanych z konfliktem wspólników dotyczyły zaskarżania uchwał. Istnieją dwie możliwości zaskarżania uchwał. W zależności od stawianych zarzutów można wnieść o stwierdzenie nieważności uchwały lub o jej uchylenie.

Stwierdzenie nieważności uchwały:

jeśli chcesz wnieść o stwierdzenie nieważności uchwały, musisz wykazać, że jest ona sprzeczna z ustawą. Uchwała może być sprzeczna nie tylko z przepisami Kodeksu spółek handlowych, ale także z przepisami innych ustaw,
powództwo należy wnieść w terminie sześciu miesięcy od otrzymania wiadomości
o uchwale, jednak nie później niż w terminie trzech lat od dnia podjęcia uchwały.

Uchylenie uchwały:

jeśli chcesz wnieść o uchylenie uchwały, musisz wykazać, że jest ona sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika,
powództwo należy wnieść w terminie miesiąca od dnia otrzymania wiadomości
o uchwale, jednak nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały.

Kto może zaskarżyć uchwałę?

Prawo do zaskarżenia uchwały, zarówno w przypadku stwierdzenia nieważności uchwały, jak i jej uchylenia, mają następujące podmioty:

zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna w przypadku spółki z o.o. oraz członkowie tych organów,
wspólnik lub akcjonariusz, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu,
wspólnik lub akcjonariusz bezzasadnie niedopuszczony do udziału w zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu,
wspólnik lub akcjonariusz, który nie był obecny na zgromadzeniu, w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad,
w przypadku pisemnego głosowania wspólnik spółki z o.o., który został pominięty przy głosowaniu, lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne, albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.

Jakie uchwały najczęściej podlegają zaskarżeniu?

Z naszego raportu o sporach wspólników wynika, że:

44% przeanalizowanych przez nas wyroków w sprawach dotyczących zaskarżania uchwał dotyczyło sporów związanych z podziałem zysku, dopłatami, umorzeniem lub sprzedażą udziałów,
29% wyroków w sprawach dotyczących zaskarżania uchwał dotyczyło konfliktów w organach spółki, sporów kompetencyjnych oraz konfliktów na linii zarząd-wspólnicy,
12% wyroków w sprawach dotyczących zaskarżania uchwał spowodowanych było konfliktem dotyczącym zatwierdzenia roku obrotowego lub udzielenia absolutorium,
9% wyroków w sprawach dotyczących zaskarżania uchwał dotyczyło dysponowania majątkiem spółki,
6% wyroków w sprawach dotyczących zaskarżania uchwał dotyczyło ustalania wynagrodzenia dla członków zarządu.

Okazuje się zatem, że najczęstszym powodem konfliktów prowadzących do zaskarżenia uchwały są kwestie związane z finansami. Można do nich zaliczyć sprawy związane z dysponowaniem majątkiem spółki, podziałem zysku, dopłatami oraz wynagrodzeniem zarządu. Wiele spośród analizowanych wyroków z zakresu zaskarżania uchwał dotyczyło uchwał mających na celu pozbawienie mniejszościowego wspólnika dywidendy poprzez ciągłe przekazywanie wypracowanego przez spółkę zysku na kapitał zapasowy. Zaskarżane uchwały dotyczyły także nakładania na mniejszościowego wspólnika przekraczających jego możliwości zobowiązań finansowych w postaci dopłat.

Zaskarżanie uchwał może być także dla mniejszościowego wspólnika skutecznym instrumentem do podważenia uchwał dotyczących dysponowania majątkiem spółki. W spółkach kapitałowych, w których zawieranie umów należy do kompetencji zarządu, wspólnicy mniejszościowi mają bardzo małe możliwości wpływu na to, jakie umowy i na jakich warunkach są zawierane przez spółkę. Nie oznacza to jednak, że zarząd ma pełną swobodę – niektóre kwestie wymagają bowiem uzyskania zgody wspólników. Nawet jeśli uchwała zgromadzenia wspólników wyrażająca zgodę na dokonanie danej czynności została podjęta bez zgody mniejszościowego wspólnika, może on ją zaskarżyć.

Wiele spośród przeanalizowanych przez nas wyroków dotyczyło zaskarżenia uchwał przez wspólnika mniejszościowego, którego prawa w spółce nie były respektowane przez pozostałych wspólników. Przykładem takiej sprawy może być uchylenie uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego spółki w sytuacji, gdy zarząd notorycznie odmawiał wspólnikowi mniejszościowemu dostępu do dokumentów kluczowych do oceny sytuacji spółki.

Nawet jako mniejszościowy wspólnik masz szansę na wygraną!

Biorąc pod uwagę 73 przeanalizowane wyroki sądów okręgowych w sprawach o stwierdzenie nieważności uchwały w latach 2013-2016, sądy uwzględniały prawie co drugie powództwo. Natomiast biorąc pod uwagę 56 przeanalizowanych wyroków sądów okręgowych w sprawach o uchylenie uchwały w latach 2013-2016, sądy uwzględniły około 66% powództw.

Z naszego raportu wynika, że średni czas trwania postępowania przed sądami okręgowymi w sprawach zaskarżania uchwał wyniósł około 9 miesięcy, zaś w sądach apelacyjnych średni czas wyniósł 12 miesięcy.

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Zaskarżenie uchwały zgromadzenia wspólników opublikowanym na portalu Doradzamy.to.

Martyna Kunke
Karolina Matkowska

Jak sprzedać udziały mniejszościowe w spółce?

Jako wspólnik mniejszościowy zastanawiasz się nad sposobem wyjścia ze spółki? Jedną z możliwości jest sprzedaż udziałów. Jednak przed podjęciem decyzji zwróć uwagę na kilka istotnych elementów, które mogą mieć wpływ na procedurę sprzedaży. Przeczytaj nasz artykuł, a dowiesz się jakie czynności należy podjąć przed przystąpieniem do sprzedaży mniejszościowych udziałów.

1. Sprawdź umowę spółki

Przede wszystkim przeanalizuj umowę spółki, która zazwyczaj reguluje takie kwestie jak:

zgoda organu spółki (zazwyczaj zarządu lub zgromadzenia wspólników) na sprzedaż udziałów przez wspólnika,
prawo pierwokupu lub pierwszeństwa nabycia udziałów przez pozostałych wspólników,
wymogi, jakie muszą spełniać potencjalni nabywcy (np. posiadanie określonych zezwoleń lub koncesji).

2. Zweryfikuj dodatkowe porozumienia

Ustal, czy zostały zawarte jakieś dodatkowe porozumienia między wspólnikami, które mogą zawierać postanowienia dotyczące sprzedaży udziałów. Jest to istotne, gdyż porozumienie może uzupełniać postanowienia uregulowane w umowie spółki w zakresie ograniczeń w zbywaniu udziałów lub innych postanowień dotyczących procedury sprzedaży.

3. Oceń ograniczenia co do swobody sprzedaży udziałów

Często postanowienia zawarte w umowie spółki lub w porozumieniach wspólników dają wspólnikowi posiadającemu większość udziałów możliwość zablokowania sprzedaży udziałów mniejszościowych podmiotom zewnętrznym. W takiej sytuacji jedynym sposobem wyjścia ze spółki może okazać się sprzedaż udziałów mniejszościowych na rzecz większościowego wspólnika albo ich umorzenie.

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Wspólnik jako więzień spółki. O ograniczeniach w obrocie udziałami raz jeszcze opublikowanym na portalu Doradzamy.to.

4. Ustal ile warte są udziały

Kolejnym istotnym krokiem, który powinieneś podjąć, jest określenie wartości posiadanych przez Ciebie udziałów. Wycena spółki pozwoli sprawdzić ile warte są Twoje udziały, co pomoże Ci określić strategię działań, jakie powinieneś podjąć, aby doprowadzić do sprzedaży udziałów. Jako wspólnik mniejszościowy powinieneś mieć wiedzę na temat wartości posiadanych udziałów, ponieważ dzięki temu będziesz mógł ocenić, czy pozostali wspólnicy będą w stanie kupić Twoje udziały, czy oferty przez nich składane są rozsądne oraz jakie są ich rzeczywiste intencje.

Więcej o wycenie możesz przeczytać w artykule Wycena spółki – podstawa do ustalenia strategii w sporze ze wspólnikiem.

5. Umowa sprzedaży udziałów

Gdy dojdzie do zawarcia umowy sprzedaży udziałów, pamiętaj, że umowa sprzedaży powinna być sporządzone pod rygorem nieważności w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Następnie, należy poinformować spółkę o przejściu własności udziałów. Z nabywcą udziałów możesz ustalić kto złoży oświadczenie o przejściu własności udziałów. Ostatnim krokiem jest wskazanie przez zarząd spółki nowego wspólnika w księdze udziałów oraz złożenie do KRS wniosku o zmianę danych w zakresie składu wspólników spółki.

Jeżeli zastanawiasz się nad wyjściem ze spółki i sprzedażą swoich udziałów, zapoznaj się z naszymi artykułami na portalu spolkazoo.net, aby wiedzieć więcej o tym procesie: Umowa sprzedaży udziałów spółki z o.o. – co warto w niej uregulować? oraz Sprzedaż udziałów spółki z o.o. – na co zwrócić uwagę?

Karolina Matkowska